Παθήσεις της υπόφυσης

Πληροφοριακά Στοιχεία

Τελευταία ενημέρωση : Τετάρτη, 31 Αυγούστου 2016 08:48

Στις παθήσεις της υπόφυσης ανήκουν οι ακόλουθες καταστάσεις:

Υποφυσιακά αδενώματα

Τα αδενώματα της υπόφυσης χωρίζονται σε λειτουργικά (υπερεκκρίνουν ορμόνες) και μη λειτουργικά (δεν εκκρίνουν ορμόνες) καθώς και βάση του μεγέθους τους σε μικροαδενώματα (<10 εκ.) και μακροαδενώματα (≥10 εκ.). Τα λειτουργικά αδενώματα προκαλούν συμπτωματολογία ανάλογη της ορμόνης που υπερεκκρίνουν και διαγιγνώσκονται σχετικά γρήγορα χάρης αυτήν. Τα μη λειτουργικά γίνονται αντιληπτά όταν μεγαλώσουν σε μέγεθος, γίνουν μακροαδενώματα και προκαλέσουν φαινόμενα πίεσης των παρακείμενων ιστών, όπως κεφαλαλγία, διαταραχές των οπτικών πεδίων λόγω πίεσης του οπτικού χιάσματος, διαταραχή της λειτουργίας εναπομένουσας φυσιολογικής υπόφυσης (π.χ. υπερπρολακτιναιμία ή σπανιότερα υποφυσιακή ανεπάρκεια).

Η μέθοδος εκλογής για την απεικόνιση της υπόφυσης και των ανατομικών διαταραχών της είναι η μαγνητική τομογραφία. Ωστόσο η αξιολόγηση των ευρημάτων της μαγνητικής τομογραφίας της υπόφυσης θέλει ιδιαίτερη προσοχή από τον ειδικό ενδοκρινολόγο διότι ένα στα δέκα φυσιολογικά άτομα έχουν μικροαδενώματα άνευ κλινικής σημασίας (τυχαιώματα).

Δυσλειτουργία του υποθαλάμου

Ο υποθάλαμος βρίσκεται ακριβώς πάνω από την υπόφυση και είναι ο βασικός ρυθμιστής της λειτουργίας της. Στον υποθάλαμο εντοπίζεται το κέντρο της όρεξης και του κορεσμού , της δίψας και της θερμορύθμισης. Εδώ είναι ο τόπος παραγωγής της ωκυτοκίνης και της αντιδιουρητικής ορμόνης, οι οποίες φτάνουν στην υπόφυση για να εκκριθούν στην κυκλοφορία. Ως εκ τούτου ανατομικές βλάβες που εντοπίζονται στον υποθάλαμο (με συχνότερη το κρανιοφαρυγγίωμα) μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές σε όλες τις ανωτέρω λειτουργίες.

Υπολειτουργία της υπόφυσης - Υποφυσιακή ανεπάρκεια

Πολλαπλές αιτίες μπορούν να προκαλέσουν διαταραχή της λειτουργίας της υπόφυσης η οποία μπορεί να αφορά την έκκριση μόνο μίας ή και περισσοτέρων ορμονών. Οι συχνότερες αιτίες υποφυσιακής ανεπάρκειας είναι τα μη εκκριτικά αδενώματα της υπόφυσης, το κρανιοφαρυγγίωμα, η αιμοχρωμάτωση (π.χ. σε ασθενείς με πολλαπλές μεταγγίσεις λόγω μεσογειακής αναιμίας), ο κρανιοεγκεφαλικός τραυματισμός, η ιονίζουσα ακτινοβολία, η νέκρωση της υπόφυσης μετά έναν εργώδη τοκετό (σύνδρομο Sheehan) και η υποφυσιακή αποπληξία. Συνήθως οι αλλοιώσεις που καταστρέφουν την υπόφυση προκαλούν μια προοδευτική ανεπάρκεια των ορμονών που έχει την ακόλουθη σειρά: πρώτα η GH, μετά η LH και η FSH, μετά η TSH και τελευταία η ACTH.

Έλλειψη της GH:

Όταν εμφανίζεται στην παιδική ηλικία προκαλεί κοντό ανάστημα και υπογλυκαιμία νηστείας. Αντίθετα η έλλειψη της στους ενήλικες δεν προκαλεί σημαντικές διαταραχές αν και δύναται να προκαλέσει μύωση του μυϊκού και αύξηση του λιπώδους ιστού και ελάττωση της ψυχοκοινωνικής ευεξίας.

Έλλειψη της TSH:

Έχει ως αποτέλεσμα την υπολειτουργία του θυρεοειδούς (δευτεροπαθής υποθυρεοειδισμός) που εκδηλώνεται με διάφορα συμπτώματα, όπως εύκολη κόπωση, υπνηλία, διαταραχές της έμμηνου ρύσεως, αύξηση βάρους, βραδυκαρδία, απώλεια τριχών κ.α.

Έλλειψη των γοναδοτροφινών:

Όταν εκδηλώνεται πριν την έναρξη της εφηβείας τότε το παιδί δεν θα ενηβωθεί (απουσία ανάπτυξης μαστών και πρωτοπαθής αμηνόρροια για τα κορίτσια, απουσία ανάπτυξης όρχεων, μικρό μέγεθος πέους για τα αγόρια). Όταν εκδηλώνεται μετά την ολοκλήρωση της εφηβείας τότε οι γυναίκες αναπτύσσουν δευτεροπαθή αμηνόρροια και απώλεια της ηβικής τρίχωσης ενώ οι άνδρες αναπτύσσουν ατροφία των όρχεων, μείωση της libido και στητική δυσλειτουργία.

Έλλειψη της ACTH:

Προκαλεί φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια που χαρακτηρίζεται από καταβολή, ναυτία, εμέτους και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.

Έλλειψη της ADH (αντιδιουρητικής ορμόνης):

Μπορεί να προκαλέσει άποιο διαβήτη που χαρακτηρίζεται από πολυουρία, πολυδιψία και ηλεκτρολυτικές διαταραχές.

Νικόλαος Βάλβης Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος στην περιοχή της Λάρισας.